कहाँ पुग्यो जनजाति मान्यताको माग? मानेको छैन आरजीआई, दिएको छैन राज्य सरकारले माझी समुदायको प्रस्ताव, जनजाति मन्त्रालयले दियो जवाफ

गान्तोक, १२ सेप्टेम्बर: रेजिस्ट्रार जनरल अफ इन्डिया (आरजीआई)-ले सिक्किमका ११ समुदायलाई अनुसूचित जनजातिको मान्यता प्रदान गर्ने सम्बन्धमा पहिला नै जाँच गरिसकेको तर ‘सिफारिसका लागि कन्सिडर’ नै नगरेको बताइएको छ। सिक्किमका राज्यसभा सांसद दोर्जी छिरिङ लेप्चाले सिक्किमका ११+१ समुदायलाई अनुसूचित जनजातिको मान्यता दिनुपर्ने सम्बन्धमा २९ जुलाई २०२४-को दिन राज्यसभामा उठाएको विषयमा १० सेप्टेम्बरको दिन केन्द्रीय जनजाति मामिला मन्त्री जुएल ओरामले उक्त जवाफ दिएका छन्। माझी समुदायको सन्दर्भमा त मन्त्रालयलाई सिक्किम सरकारबाट कुनै प्रस्ताव नै नआएको पनि मन्त्रीले उल्लेख गरेका छन्।

सांसद लेप्चाले संसदमा उठाएको कुरा जनजाति मामिला मन्त्रालयमा छानबिन गरिएको र सिक्किमलगायत अन्य गोर्खा बहुल राज्य र क्षेत्रहरूमा बसोबास गर्ने ११ समुदायहरू, किरात खम्बु राई, गुरुङ, मगर, थामी, सन्यासी (जोगी), बाहुन, छेत्री, भुजेल, किरात दिवान, सुनुवार र नेवारलाई अनुसूचित जनजातिको मान्यता दिनुपर्ने मागको सम्बन्धमा रेजिष्ट्रार जनरल अफ इन्डिया (आरजीआई)-लाई रेफरेन्स गरिएको मन्त्रीले जवाफमा उल्लेख गरेका छन्। “रेजिस्ट्रार जनरल अफ इन्डियाले यो मुद्दा पहिले नै जाँच गरिएको र सिफारिसका लागि विचार नगरिएको बताएको छ। आरजीआईको टिप्पणीहरू जस्टिफिकेसनका लागि राज्य सरकारलाई फिर्ता पठाइएको छ।” मन्त्री ओरामले उल्लेख गरेका छन्।

जनजाति मामिला मन्त्रालय संविधानको धारा ३४२-अन्तर्गत कुनै समुदायलाई अनुसूचित जनजातिको रूपमा अधिसूचित गर्ने नोडल मन्त्रालय हो। भारत सरकारले १५ जून १९९९-मा, र थप २५ जून २००२ र १४ सेप्टेम्बर २०२२-मा संशोधन गरी, अनुसूचित जनजातिको सूची निर्दिष्ट गर्ने आदेशमा समावेश गर्ने, निकाल्ने र अन्य परिमार्जनका लागि दावीहरू निर्णय गर्ने मोडालिटीहरूलाई स्वीकृत गरेको छ। यी मोडालिटीहरूअनुसार, सम्बन्धित राज्य सरकार वा केन्द्र शासित प्रदेश प्रशासनद्वारा सिफारिस गरिएका र उचित ठहरिएका प्रस्तावहरूलाई मात्र अगाडि बढाउने गरिन्छ। त्यसपछि, यस कानुनलाई संशोधन गर्नका लागि विचार गरिन रेजिष्ट्रार जनरल अफ इन्डिया (आरजीआई) र अनुसूचित जनजातिहरूको राष्ट्रिय आयोग (एनसीएसटी)-द्वारा सहमत हुनुपर्छ। यी स्वीकृत मोडालिटीहरू अनुसार नै सबै कार्यहरू भइरहेको जनजाति मामिला मन्त्रीले उल्लेख गरेका छन्।

परिचय

N.B. Ghimirey

एनबी घिमिरेको नामले परिचित नरबहादुर छेत्री सिक्किम जनखबरका संस्थापक सम्पादक हुन्। उनले २०२४-को जनवरीदेखि सिक्किममा आधारित यस डिजिटल मिडिया प्लेटफर्मलाई सञ्चालन गर्दै आइरहेका छन्। उनी अहिले यसका प्रधान सम्पादक हुन्।

एनबी घिमिरेले यस अघि पनि विभिन्न मिडिया हाउससँग सम्बन्धित रहेर काम गरिसकेका छन्।

See author's posts